Japon Sanatının İzinde: Gelenekten Modern Çağa
Sevgili Ailem Kocaeli okuyucuları bu ay sizlere Batı modern sanatını da derinden etkilemiş olan tarihsel Japon sanatıyla tanıştırmak isterim.
Japon resmi (Nihonga ve Ukiyo-e); Çin ve Kore etkileriyle başlamış, zamanla kendine özgü bir üslup geliştirmiştir.
Geleneksel Japon resmi fırça ve mürekkep ile kâğıt veya ipek üzerine yapılırdı.
Edo Dönemi’nde (1603–1868) ortaya çıkan Ukiyo-e tarzı, gündelik hayatı, doğayı ve ünlü kişileri resmeden baskı sanatıyla dünyada büyük ün kazandı.
- yüzyıldan itibaren Batı resim teknikleri Japon sanatına girdi ve modern Japon ressamları ortaya çıktı.
Önemli Japon Ressamları
Geleneksel Dönem
Kano Eitoku (1543–1590): Büyük saray duvar resimleriyle ünlü, Kano Okulu’nun temsilcisi.
Sesshū Tōyō (1420–1506): Zen Budizmi etkisinde mürekkep manzara resimleri yapan usta.
Tawaraya Sōtatsu (1600’ler): Dekoratif tarzdaki altın varaklı doğa resimleriyle tanınır.
Katsushika Hokusai (1760–1849): Dünyaca ünlü “Kanagawa’daki Büyük Dalga” eseriyle tanınır, Ukiyo-e’nin en büyük ustalarındandır.
Utagawa Hiroshige (1797–1858): Manzara baskılarıyla ünlüdür, özellikle “Tōkaidō’nun 53 Durağı” serisi.
Modern ve Çağdaş Dönem
Yokoyama Taikan (1868–1958): Batı ve Japon tarzlarını birleştiren Nihonga sanatçısı.
Kuroda Seiki (1866–1924): Batı tarzı yağlıboya resmini Japonya’ya tanıtan ressam.
Foujita Tsuguharu (1886–1968): Paris’te yaşamış, Japon ve Batı sanatını harmanlayan ressam.
Takashi Murakami (1962–günümüz): Pop-art etkili, geleneksel motifleri modern kültürle harmanlayan günümüzün en ünlü çağdaş sanatçısı.
Geleneksel Japon Ressamları
Sesshū Tōyō (1420–1506)
Zen Budizmi etkisi altında en büyük mürekkep resim (sumi-e) ustalarındandır.
Çin manzara resminden etkilenmiştir ama kendi özgün Japon üslubunu geliştirmiştir.
Çoğunlukla sade, siyah mürekkeple dağlar, tapınaklar, doğa sahneleri resmetmiştir.
Eserlerinde boşluk kullanımı (ma) çok önemlidir.
Kano Eitoku (1543–1590)
Kano Okulu’nun en ünlü ressamıdır.
Büyük ölçekte altın varaklı ekran (byōbu) ve duvar panoları yapmıştır.
Konuları genellikle doğa, çiçekler, kuşlar ve ejderhalardır.
Saraylar ve tapınaklar için ihtişamlı dekoratif resimler üretmiştir.
Tawaraya Sōtatsu (1600’ler)
Rinpa Okulu’nun öncülerindendir.
Altın fon üzerine çiçek, rüzgâr, dalga gibi dekoratif sahneler yapmıştır.
Kaligrafiyle resmi birleştiren bir tarz geliştirmiştir.
Eserlerinde çok zarif, dekoratif bir hava vardır.
Katsushika Hokusai (1760–1849)
Dünyanın en tanınmış Japon ressamı ve baskı ustasıdır.
Ukiyo-e (yüzen dünyanın resimleri) akımının ustalarındandır.
En ünlü eseri: “Kanagawa’daki Büyük Dalga” (36 Fuji Dağı Manzarası serisinden).
Doğa, manzara ve günlük yaşamı resmetmiştir.
Van Gogh, Monet gibi Batılı sanatçılar üzerinde büyük etki bırakmıştır.
Utagawa Hiroshige (1797–1858)
Ukiyo-e’nin bir diğer büyük ustasıdır.
Özellikle manzara baskıları ile tanınır.
En bilinen serisi: “Tōkaidō’nun 53 Durağı”.
Manzaralarında şiirsel bir hava ve dinginlik vardır.
Sesshū Tōyō → Zen mürekkep resmi (sumi-e)
Kano Eitoku → Saray ve tapınak dekoratif resimleri
Tawaraya Sōtatsu → Rinpa Okulu, altın fonlu süslemeler
Hokusai → Dalga ve Fuji Dağı ile ünlü ukiyo-e ustası
Hiroshige
Kompozisyon ve Perspektif
Hiroshige, manzaranın farklı ögelerini dramatik açılarla vurgulayarak seyirciye yolculuk hissi veriyor. Yol, köprü ya da köy gibi öğeleri öne çıkarırken manzaraya derinlik kazandırıyor.
Hava ve Mevsim Temaları
Renk geçişleri, yağmur, sis, kar gibi atmosferik öğeler baskılara şiirsel bir duygu katıyor. Örneğin “Spring Rain at Tsuchiyama” baskısındaki yağmurun dinamik çizgileri duygusal bir yoğunluk yaratır.
Günlük Yaşamdan Sahne ve İnsan Figürleri
Bu baskılar, yalnızca doğayı değil; yolculuk eden sıradan insanları, taşıyıcıları, satıcıları ya da fırtınadan kaçanları da gösterir. Hiroshige, manzaraya insan dokusunu ustaca karıştırır.
The Fifty-Three Stations of the Tōkaidō (1833–1834)
Bu seri, Edo (bugünkü Tokyo) ile Kyoto arasındaki Tōkaidō yolunun 53 istasyonunu konu alır. Hiroshige ilk kez 1832 yılında bu yolculuğu gerçekleştirmiş ve izlenimlerine dayanarak 1833–34 yıllarında bu baskı dizisini hazırlamıştır.
“Hōeidō baskısı” (Hōeidō edition) olarak bilinen bu seri, Hiroshige’nin en tanınmış eseridir ve ukiyo-e baskılar arasında en çok satılanlardan biridir.
One Hundred Famous Views of Edo (1856–1858)
Hiroshige’nin kariyerinin doruk noktalarından birini oluşturan bu eser, Edo şehrinin (bugünkü Tokyo) çeşitli mevsimler ve manzaralarla ele alındığı 118 baskıdan oluşur. 1856–58 yıllarında yayımlanmıştır ve erken ölümünden sonra Hiroshige II tarafından tamamlanmıştır.
Seri, dikey kompozisyon formatında olup (ōban), her baskı hem manzara hem de mevsim duygusu üzerinden edebî bir bağlantı taşır.
Özellikle “The Plum Garden in Kameido” (Kameido Umeyashiki) baskısı, yakın plan kompozisyonu, soyut yapılanışı ve tek nokta perspektifiyle dikkat çeker.
Modern Etkiler ve Sergiler
Hiroshige’nin çalışmaları yalnız Japonya’da değil, Batı sanatçıları üzerinde de derin izler bırakmıştır. Van Gogh, Monet ve Gauguin gibi empresyonist ve post-empresyonist sanatçılar, renk kullanımı ve atmosfer tasvirinden etkilenmişlerdir.
Güncel bir sergi olarak, British Museum’da “Hiroshige: Artist of the Open Road” adlı sergi 1 Mayıs – 7 Eylül 2025 tarihleri arasında ziyaret edilebiliyor. Bu sergide, Hiroshige’nin yağmur ve ışık-mekân tasvirleri öne çıkarılmış ve seyirciye güçlü atmosferler sunulmuştur.
Özetle:
Tōkaidō’nun 53 Durağı serisi Hiroshige’yi manzara sanatında zirveye taşıyan ve seyahat, doğa ve insan üçlüsünün harmanlandığı eserlerdir.
One Hundred Famous Views of Edo ise Edo şehrinin mevsimler içindeki şiirsel ve görsel dokusunu ustalıkla sunar.
Her ikisi de karmaşık kompozisyonlar, atmosferik renk geçişleri ve günlük hayatın sahneleriyle doludur. Batılı sanatçıları derinden etkilemiş ve bugün hâlâ sanatseverleri büyülemeye devam etmektedir.
- demirely
