BİR ERGENİN EBEVEYNİ OLMAK
Merhabalar ben Uzm. Klinik Psk. Hülya Akkaya Yılmaz. Uzunca yıllar ergenler üzerine terapötik çalışmalarımı sürdürmekte ve aynı zamanda ebeveynlere bu yolculukta yoldaşlık yapmaktayım. Yıllardır gördüğüm, ebeveynlerin bu yolculukta birçok beceriye sahip olduğu fakat hangi beceriyi nerede kullanacaklarına karar vermekte zorlanmaları olmuştur. Her görüşmenin sonunda aldığım soru ise şu olmaktadır? Hocam ‘Ergenlik dediğimiz süreç ne zaman biter?’. Cevabım ise ‘Kendi sorumluluğunu ve bir başkasının sorumluğunu almaya başladığı zaman’. Aslında bakıldığında yapılan araştırmalara göre beynin olgunlaşma yaşını 23-25 yaş arası bilmekteyiz. Bu yaş bittiğinde dahi bazen ergenliğin hala bitmediği kişilerle karşılaşmaktayız. Peki, bu nasıl bir süreç, bu dönemde neler oluyor, aileler bu dönemi en sağlıklı nasıl yönetebilir. Bu açıdan ergenliğe bakalım… İlişki ile başlamak isterim. İlişki nedir?. İlişki, iki şey arasında oluşan bir bağ, bağlantı, temas demektir. Hiçbir ilişki, içinde yer alan kişilerin şefkatli davranışları olmadan ayakta kalamaz. Ergenlik sürecinde ise en temel kavram budur, şefkat. Şefkat ise hem duygular hem de düşüncesel unsurlar içeren bir süreçtir. Her şeyden önce bir niyetle başlar: Daha az acı çekmek ve çektirmek niyetidir. Ebeveynlerin bu süreçte ne kadar fazla acı çektiğine ve farkında olmadan evlatlarına acı çektirdiğine sıkça şahit olmuşumdur. Öncelikle bu sürecin geçici olduğunu bilmek, bir yolculuk olduğunu düşünmek, sonuç değil bir süreç olduğunu bilmek tüm ebeveynlere farkındalık kazandıran bir bakış açısı olmaktadır. Bu bakış açısına sahip olunmadığında, ebeveynler bu sürecin hiç bitmeyeceğini ve onların hayatları için korktuklarını ve gelecek açısından kaygılandıklarını itiraf ederler aslında. Bir an o kucaklarındaki bebeklerine bakıyorlar ve o, sonraki an kendilerine bağıran bir genç oluyor. Çocukları için kurmuş oldukları hayaller ve bu hayalleri gerçekleştirmek için harcanılan tüm emekler sanki bir anda çöp olacakmış korkusu bürüyor, tüm ebeveynleri. Fakat şunu her zaman atlıyorlar, onlarda büyürken bu dönemde zorlanıyorlar. Zaman zaman duygu düzenleme zorluğu yaşıyorlar. Ebeveynler kendi zorlantıları ile meşgul olurken gençlerin ne kadar zorlandıklarını görmezden gelebiliyorlar ve onların büyümeye dair adım attıklarını dahi unutabiliyorlar.
Ebeveynlik yaşamınızda en önemli mesele, çocuğunuzla olan ilişkinizde bir şeyleri kabul etmek, seçim yapmak ve harekete geçmektir. Kabul etmek- ebeveynlerin kendi içsel deneyimlerini yani çocuğunuzla uğraşırken aklınıza gelen düşünceler, anılar, duygular- özellikle çocuklarınız rahatsız edici olduklarında, onları değiştirmeye, dönüştürmeye ve inkar etmeye çalışmadan, olduğu gibi var olmalarına izin vermeyi öğrenerek kabul etmeye; ikincisi bireysel ebeveynlik değerlerinizi tanıyarak sizin için önemli olanı seçmeye; üçüncüsü ise günlük hayatınızda ebeveynlik değerlerinize yönelik davranışsal eylemlerde bulunmak. Bu bakış açısı sizi çocuğunuzla ilgili rahatsız edici döngülere girmeyi durdurur ve sizi bu kötü durumların içinden çıkartır. Amaç mükemmel bir ebeveyn olmak değil, bu mümkün de değil, bunun ne bir terapisi ne bir ilacı ne de bir kendine yardım kitabı mevcuttur. Çocuğunuzla aranızdaki ilişki de dahil olmak üzere, tüm ilişkiler belirli bir miktar çalışmayı gerektirir. Ebeveynlerin ise bu yolculukta kendileri ile temasta kalmayı öğrenmesi gerekir. Tüm bu bilgiler ışığında;
Çocuğunuzla yaşadığınız zorlu durumlarda kendinize şu sorularla yardımcı olabilirsiniz:
Bu duruma ne sebep oldu? (Tetikleyici olay neydi?)
İçsel olarak neler deneyimlediniz? O sırada sahip olduğunuz duygular, düşünceler, fiziksel duyumlar, görüntüler ne idi?
Duruma nasıl tepki verdiniz?
O anda çocuğunuz ne yapıyor?
O anda sizde neler oluyor?
Tüm bu yapılması uygun görülen yaklaşımlar, ne sizlerin kötü bir ebeveyn olduğu anlamına geliyor ne de çocuğunuzun yaptığı olumsuz şeyleri görmezden gelip kendinizi suçlamanızı sağlamak için. Önerdiğim şeyler, sizin ve çocuğunuzun yaşadığı zor anların tek başına anlaşılamayacağı; ancak her ikinizde tetiklenmiş hissettiğinizde aranızda kurulan etkileşim bağlamında anlaşılması gerektiğidir. O anlarda ikinizde inciniyorsunuz; ne sadece siz ne sadece o…
Eğer ergen bir çocuğun ebeveyni iseniz yeni yılla birlikte kendinizle temas etmeyi, kendi zorlantılarınızı bulmayı, çocuğunuzdan neler beklediğinizi, bu dönemin sizlere neler getireceğini en önemlisi ise bu yolculuğun sadece bir süreç olduğunu unutmayın. Evlatlarınızla şefkatli iletişiminizi asla bırakmayın ve onlarında ne kadar zorlandıklarını unutmayın..
Sevdiklerinizle birlikte temasta kalacağınız Mutlu ve Şefkatli Yıllar Diliyorum..
